σ’ έναν κόσμο καθολικής εξαθλίωσης,
το να λες την αλήθεια είναι επαναστατική πράξη
Πιστεύουμε ή καλύτερα διαπιστώνουμε πως η αντίσταση στην προώθηση της βιοτεχνολογίας δεν εξαντλείται ούτε στα σαμποτάζ ούτε στις πορείες ενάντια στα συνέδρια. Αυτές οι προσεγγίσεις, στο δυτικό κόσμο τουλάχιστον, αφορούσαν και αφορούν πάντα λίγους, σχεδόν μια ελίτ. Ενώ η αντίσταση στα γενετικά τροποποιημένα προϊόντα και τις καλλιέργειες θα έπρεπε να γενικευτεί. Η βιοτεχνολογία άπτεται της καθημερινότητας όλων και της οποίας καθημερινότητας επιθυμεί να γίνει ρυθμιστής, δηλαδή προσπαθεί να δημιουργήσει και δημιουργεί προυποθέσεις ώστε να γίνει κοινωνικά αναγκαία και άρα αποδεκτή. Λλλιώς θα χαθεί η μπάλα!
Δεν έχουμε να παρουσιάσουμε κάτι καινούργιο και συνταρακτικό σχετικά με τους γενετικά τροποποιημένους οργανισμούς εκτός ίσως από μια όλο και εμπλουτιζόμενη βιβλιογραφία εναντιούμενη σε αυτούς ή στην παρακμιακή λογική που τους χαρακτηρίζει σκέτες χίμαιρες. Θα ήταν σημαντικό αν στην τελική καταφέρναμε να ανοίξουμε έναν στοιχειώδη προταγματικό διάλογο γύρω από τις σύγχρονες μυθολογίες και το «πνεύμα της εποχής» όπως και για τις στριγκές διαβεβαιώσεις ότι ο κόσμος της κυριαρχίας και του πανκαπιταλισμού είναι ο καλύτερος δυνατός.
Να γίνουμε λίγο πιο σαφείς.
Από το 2002 μέχρι πριν από λίγες μέρες, επικρατούσε σιωπή ιχθύος γύρω από τις αποτυχίες ή τις πραγματικές(;!) επιτυχίες των γενετικά τροποποιημένων καλλιεργειών και των βιοϊατρικών ψευδαισθήσεων.
Τα μεταλλαγμένα εισήχθησαν με τρόπο αυθαίρετο το 1994 μετά από 12χρονους δικαστικούς αγώνες γύρω από το εάν και κατά πόσο μπορεί να πατεντοποιηθεί ένας ζωντανός οργανισμός. Χωρίς καμία απολύτως ουσιαστική έρευνα σχετικά με τις ενδεχόμενες επιπτώσεις των ως άνω προιόντων και με δεδομένα τουλάχιστον αμφιλεγόμενα, αν όχι τις περισσότερες φορές αρνητικά, κάποιοι στηρίχτηκαν στην ασαφή και δημαγωγική αρχή της «ουσιαστικής ισοδυναμίας» και προσπάθησαν σε πρώτη φάση να τα επιβάλλουν.
Σήμερα με τον ίδιο ακριβώς αυθαίρετο τρόπο και με την ιδιότυπη συνηγορία των ΜΜΕ προσπαθούν να επιβάλλουν την ανάγκη για την εισαγωγή των γτο ως λύση-απάντηση στο διατροφικό ζήτημα, το μέγα επίπλαστο ζήτημα των τελευταίων ημερών. Είναι ακριβώς των ημερών (19/5/08) η δήλωση του προέδρου της επιτροπής Baroso, ο οποίος ανήσυχος για τα προβλήματα σίτισης των μη κατεχόντων, πρότεινε στο ευρωκοινοβούλιο μια ανοιχτή πολιτική αν και άγρυπνη απέναντι στους γτο (άραγε γιατί;) καθώς οι καλλιέργειες στην ευρώπη είναι περιορισμένες σε σχέση με τον υπόλοιπο κόσμο. Ερωτηθείς για τα αίτια της αύξησης της τιμής βασικών αγαθών απάντησε απλά, ως ακραιφνής τεχνοκράτης σε εντεταλμένη υπηρεσία, ότι οφείλονται:
Α)στην αύξηση της ζήτησης (κίνα, ινδία, βραζιλία)
Β) στην αύξηση του ενεργειακού κόστους (χωρίς λόγο)
Γ) στην κακοκαιρία εξαιτίας του φαινομένου του θερμοκηπίου (για γέλια)
Όσο για τις απαντήσεις στο πρόβλημα δεν μπορούσαν να είναι πιο ευοίωνες:
Α) η απαραίτητη αύξηση της παραγωγής
Β) η χορήγηση οικονομικών βοηθημάτων στους φτωχούς
Γ) και η εισαγωγή των διαγονιδιακών καλλιεργειών
Όσο για την απάτη των βιοκαυσίμων καμία αναγνώριση και καμία παραδοχή λάθους αφού κατά τα λεγόμενά του η ευρώπη χρησιμοποίησε μόλις το 1% της καλλιεργήσιμης επιφάνειάς της για την παραγωγή τους και άρα δεν έχει ευθύνες. Στην προκειμένη περίπτωση, θα μπορούσε να πει κανείς, ότι μικρό είναι το κακό αφού το αίολο και αβανταδόρικο της οικο-πρότασης βιοκαύσιμα, ξεσκεπάστηκε γρήγορα.
Οι εκθέσεις της FAO (Οργανισμός Τροφής και Γεωργίας του ΟΗΕ) για παράδειγμα μέχρι και λίγους μήνες πριν διαβεβαίωναν ότι η ποσότητα παραγόμενης τροφής επαρκούσε για 12 δις ανθρώπους και κατέληγαν ότι θα παρέμενε σταθερή για τα επόμενα 25 χρόνια ή ότι θα η κύρια αιτία της πείνας στον κόσμο δεν ήταν άλλη από την παγκόσμια κοινωνική ανισότητα. Ο κος Μπαρόζο και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή κάτι έπρεπε να πουν ή κάποιους να καθησυχάσουν, να απενοχοποιήσουν και να επιβάλλουν τις συνέπειες της αυθαίρετης λογικής και της αυθαίρετης σκέψης τους. Η ίδια λογική, της αυθαιρεσίας της αγοράς και της εξουσίας, χαρακτηρίζει οπωσδήποτε και την τελευταία απόφαση των επιτρόπων σχετικά με την αναγκαστική εισαγωγή των χλωριωμένων κοτόπουλων. Η ίδια επιτροπή έχει εγκρίνει και παρά τις ποικίλες αντιδράσεις, ακόμη και θεσμικές, περισσότερες από εκατό γτ ποικιλίες βασικών ειδών διατροφής, προς κυκλοφορία στην ευρωπαϊκή αγορά. Δεν υπάρχουν κριτήρια, δεν χρειάζονται αποδείξεις και οι ημιτελείς έρευνες σχετικά με την ασφάλεια των παραπάνω δημιουργημάτων στην τελική είναι περιττές.
Τα στοιχεία που άρχισαν να αναδύονται μετά το 1999 καταδείκνυαν και καταδεικνύουν το μέγεθος της απάτης σχετικά με τα οφέλη από την καλλιέργεια γτ φυτών.
Παρά τη συνεχή αύξηση της καιλλιεργούμενης με γτφ επιφάνειας από το 1994 κι εντεύθεν, 60 εκ. εκτάρια μέχρι το 2003, ουσιαστικά καμία από τις πολλά υποσχόμενες εξαγγελίες δεν πραγματοποιήθηκε. Η παραγωγή δεν αυξήθηκε, οι εισροές δεν μειώθηκαν και τα εντομοκτόνα και ζιζανιοκτόνα πολλαπλασιάστηκαν. Τουναντίον, οι ενδιαφερόμενες εταιρείες αναγκάστηκαν να καταβάλλουν μετά από δικαστικές μάχες μεγάλα χρηματικά ποσά σε αποζημιώσεις και καμπάνιες αποσιώπησης των πραγματικών αποτελεσμάτων. Και μάλλον δεν είναι τυχαία η βασική πολιτική της υπερεθνικής οργάνωσης των πολυεθνικών της βιοτεχνολογίας Β.Ι.Ο. που συνιστά την αποφυγή της ανοιχτής, δημόσιας, επιστημονικής αντιπαράθεσης καθώς αναγνωρίζεται ρητά η μειονεκτική θέση εκκίνησης των εκπροσώπων της. Εξάλλου δεν είναι και ιδιαίτερα αναγκαία η επιστημονική τεκμηρίωση για τη γέννηση υπερκερδών. Αρκεί το υπονοούμενο για το επικείμενο του θαυμαστού νέου κόσμου. Ο σημαντικότερος ίσως και εξ αντικειμένου λόγος για την παραπάνω αποτυχία και την επακόλουθη εμμονή στην επικοινωνιακή καλλιέργεια της προσμονής και της ελπίδας έχει μάλλον επιστημονικό χαρακτήρα. Αφορά σε προβλήματα δομικά και λειτουργικά των διαγονιδιακών συνθέσεων. Ονομάζεται «διαγονιδιακή αστάθεια» και έχει ως κύρια συνέπεια τη «διαγονιδιακή αδράνεια». Πρόκειται για ένα ενδογενές πρόβλημα, για τον εξωραϊσμό του οποίου δεν αρκούν ούτε τα ευχολόγια και οι θριαμβολογίες ή ο απόηχός τους, για την «αποκωδικοποίηση» του ανθρώπινου γονιδιώματος, ούτε οι μαρκετίστικες υποσχέσεις για άμεσα επικείμενες οριστικές απαντήσεις. Τα αίτια της αστάθειας εξάλλου είναι αρκετά και πολύπλοκα. Αίτια ανοσολογικής φύσης, καθιστούν συχνά ανενεργά τα εισαγώμενα γονίδια αφού αναγνωρίζονται ως εισβλητικά και αλλώτρια προς το γονιδίωμα του ξενιστή από τους αμυντικούς του μηχανισμούς. Οι «διαγονιδιακές συνθέσεις» παρουσιάζουν γενικώς δομική αστάθεια με τάσεις εσωτερικής διάσπασης και τυχαίου ανασυνδιασμού όπως αστάθεια «εσωτερκή» παρουσιάζουν και οι «περιοχές υποδοχής των διαγονιδίων». Πάει να πει ότι η χαρτογράφηση ενός κώδικα δε σημαίνει απαραίτητα και την αποκωδικοίηση ή κατανόησή του ενώ αποδεικνύει ότι η πραγματικότητα είναι σαφώς πιο πολύπλοκη από την ανάγνωση της αλφαβήτου ή την αναγραφή κατευθυνόμενων ιατρικών συνταγών. Η περίπτωση της Ντόλυ αποδείχθηκε μια όχι και τόσο ευοίωνη ή αναπαράξιμη προοπτική ενώ η εισαγωγή στην αγορά τροποποιημένων γουρουνόπουλων γάλακτος για να αποφευχθεί η διατροφική κρίση ηχεί ως κακόγουστο και ανατριχιαστικό αστείο. Στις 5/1/2004 εισήχθει στην αγορά των ΗΠΑ το Glo-fish, ψάρι-ζέβρα που με την εισαγωγή γονιδίων θαλάσσιου κοραλλιού καθίσταται φθορίζον. Είναι λέει όμορφο να έχεις κάτι τέτοιο στο σπίτι σου! Άρα, η χειραγώγηση των γονιδίων θα μπορέσει να καλύψει και αισθητικές ανάγκες! Φθορίζοντα ψάρια, γυμνά ποντίκια, ντομάτες σε ιδιότυπη αποσύνθεση, καμμένα βαμβάκια, κιλά ρύζι ως συμπλήρωμα διατροφής και πρόβατα με αρθριτικά οι μέχρι τώρα «επιστημονικές επιτυχίες».
Το γεγονός ότι μέχρι σήμερα δεν έχουμε δει ή αντιληφθεί κάτι σοβαρό, μια πραγματική ανακάλυψη, ως βιοτεχνολογικό επίτευγμα εκτός ίσως από το σοβαροφανές της ινσουλίνης, είναι βέβαια αντικειμενική συνέπεια της προαναφερθήσας «αστάθειας» όπως και και της μη γνώσης του αντικειμένου, αλλά και διαπίστωση ότι πρόκειται για επιβεβλημένη εικονική πραγματικότητα. Η βιοτεχνολογική προσέγγιση είναι μια δήθεν αλλά για κάποιους άλλους λόγους πειστική εκδοχή. Μια παραστρατιωτική αντίληψη για την κατανομή του πλούτου, μια δυτικοκεντρική αντίληψη για το πνεύμα/νόηση και τα δικαιώματά του ή για την πειρατεία/ληστεία (κλέβουν ασύστολα και μεταπωλούν πραγματική γνώση και πρώτες, ύλες αναγνωρισμένης αλλά αποσιωπημένης αξίας). Κερασάκι αυτής της τούρτας, η αχμή της θεαματικής-ιδρυματοποιημένης ιατρικής, η βιοϊατρική. Η μεγαλύτερη επινόηση πλασματικών αναγκών και προπώλησης ελπίδας και απατηλών υποσχέσεων. Εξάλλου η ανακάλυψη/επινόηση τουλάχιστον δέκα νέων συνδρόμων/διαταραχών (προεμμηνορροϊκή δυσφορική διαταραχή, κατάθλιψη, διαταραχή από έλλειψη/απόσπαση προσοχής, διαταραχή απο κοινωνικό άγχος, εμμηνόπαυση, γυναικεία σεξουαλική δυσλειτουργία, υψηλή χολιστερόλη, υπέρταση, οστεοπόρωση) και οι «πρόοδοι» της φαρμακολογίας δημιουργούν ήδη την ελπίδα για «βελτίωση και αναπρογραμματισμό» αρκετών φυσιολογικών και νοητικών λειτουργιών. Το αντισυλληπτικό Seosonale υπόσχεται τροποποίηση του γυναικείου κύκλου ώστε να μειωθεί σε τέσσερις περιόδους το χρόνο ενώ το αντικαταθλιπτικό Prozac και ειδικά αυτό, χορηγείται επιτέλους και στην παιδική κατάθλιψη καθώς ανεβαίνουν ραγδαία οι πωλήσεις του Ritalin και των άλλων ψυχοδιεγερτικών και «σταθεροποιητών της διάθεσης» με αποτέλεσμα οι «δομικοί ρυθμιστές του ύπνου» όπως το Modafinil, προιόν κατα τα άλλα των ιατρικών εργαστηρίων της αμερικανικής πολεμικής αεροπορίας, να καθίστανται καθ’ όλα αναγκαίοι για τη ρύθμιση των κύκλων ύπνου και εγρήγορσης. Αυτές τις χαπακωμένες συμπτωματικές θεραπείες θα έρθει να εξατομικεύσει η βιοϊατρική, στοχεύοντας αλλά και προυποθέτοντας ένα νέο τύπο ομογενοποιημένου ανθρώπου, του μεταανθρώπου.
Αυτός «ο μετα-άνθρωπος ή cyborg αντιπροσωπεύει τη συγχώνευση, το συνδυασμό ή και μια παρασιτική σχέση μεταξύ της βιολογικής και πολιτισμικής σφαίρας, μεταξύ των προϊόντων της εξέλιξης και του εργοστασίου. Πρόκειται για αυτορυθμιζόμενους οργανισμούς υβριδικής φύσης που θέτουν υπό συζήτηση τις παραδοσιακές διαφορές μεταξύ οργανικού και ανόργανου, ζωντανού και αδρανούς, φυσικού και τεχνητού. Το cyborg γενικότερα είναι μια έννοια ιδιαίτερα ευρεία που συμπεριλαμβάνει από μικροοργανισμούς όπως το τροποποιημένο βακτήριο του Ananda Chakrabatry μέχρι και τον οποιοδήποτε πολυκύτταρο ή ανώτερο οργανισμό που κατασκεύαζεται για συγκεκριμένες λειτουργίες και πρακτικές εφαρμογές. Οτιδήποτε ζωντανό ενσωματώνει κάποιο είδος τεχνολογίας στο σώμα του, από τους διαγονιδιακούς σολωμούς μέχρι τις ανθρωποβόμβες, από τους παραπληγικούς με τεχνητά πνευμόνια και καθετήρες μέχρι τους ρόλους του Schwarzenegger και ίσως και τον ίδιο, αποτελεί ένα cyborg». Πρόκειται δηλαδή για μια μεταφορά, για μια εικόνα και τελικά για ένα χρήσιμο εργαλείο στη μελέτη του ανθρώπου και της ιδεολογίας του. Ένα υβρίδιο κατασκευασμένο από οργανική ύλη, μύθους, εμμονές, επινοήσεις, δόγματα και φαντασίες. Αυτή η έννοια μας επιτρέπει τη μελέτη της ιστορίας του ανθρώπινου είδους υπό την οπτική της σχέσης του είδους με τις τεχνολογίες και τις ιδέες που φτιάχτηκαν γύρω από αυτή τη σχέση ενώ μας προσφέρει επίσης μια διαφορετική προοπτική ώστε να αντιληφθούμε την επίδρασή τους πάνω στην «καθοδηγούμενη εξέλιξη» του είδους μας. Ικανή και αναγκαία προϋπόθεση για την πραγμάτωση των εμμονών και των φαντασιώσεων του είδους μας, ένα είδος που ξεπερνά (!) και επινοεί το διάδοχό του, αποτελούν οι βιονικές τεχνολογίες. Δηλαδή η εισαγωγή στο σώμα συσκευών και οργάνων μηχανικού και ηλεκτρονικού ελέγχου, με προορισμό την επισκευή-επανόρθωση, την αύξηση και τη βελτίωση του σώματος που τις ενσωματώνει. Τεχνολογίες που υπόσχονται την υπέρβαση του γήρατος, της πείνας, της θνητότητας και του πόνου. Ο ηλεκτρονικός υπολογιστής και οι μηχανές απεικόνισης επαναπροσδιόρισαν τη λειτουργία και την ουσία του ανθρώπου καθώς του επέτρεψαν ή τον οδήγησαν να αντιληφθεί τον εαυτό του ως επεξεργαστή πληροφοριών και τη φύση ως πληροφορία προς επεξεργασία. Αντιλαμβανόμαστε το σώμα ως κάτι το απαρχαιωμένο που χρήζει αντικατάστασης, αναβάθμισης με κάτι ικανοποιητικότερο, μ’ ένα καινούργιο μοντέλο και αυτό παρά το γεγονός ότι παραμένει ανολοκλήρωτη και ανεπαρκής η γνώση μας για την ίδια τη φυσιολογία, πόσο μάλλον για την ουσία του ανθρώπου. Οι θιασώτες αυτών των τεχνολογιών όπως οι διάφοροι βιο-γιατροί, έχουν δημιουργήσει την εντύπωση-ψευδαίσθηση, επαναπροωθώντας μανιχαϊστικές και θρησκευτικές αντιλήψεις, πως υπάρχει μέλλον πέρα από τη σάρκα και ότι το σώμα δεν είναι άλλο από ένα δύσοσμο περιτύλιγμα υγρών, αερίων και σταδιακά αποσυντιθέμενων εντοσθίων και των οποίων μπορούμε επιτέλους να απαλλαγούμε, πραγμάτωση επιτέλους του πλατωνισμού!;
Δεν είμαστε αρνητές της τεχνολογίας ούτε τεχνοφοβικοί, ούτε και θέλουμε να αποδώσουμε ευθύνες στην τεχνολογία για τη δυστυχία του είδους μας. Η τεχνολογία όπως και η τέχνη είναι αντανάκλαση της κοινωνίας που τις παράγει. Δεν πρόκειται για ουδέτερο φαινόμενο, ούτε για μια αυτόνομη δύναμη ή για κάτι το ανεξέλεγκτο. Θα μπορούσαμε ακόμη και να υποστηρίξουμε ότι η «επιστημονική μέθοδος» παραμένει έξω από ιδεολογίες, δεν ισχύει όμως το ίδιο για τους διευθυντές των ινστιτούτων και των ερευνητικών εργαστηρίων ούτε για τις «επιστημονικές» συντεχνίες, πόσο μάλλον γι’ αυτούς που επιδοτούν τα ακαδημαϊκά και ερευνητικά προγράμματα. Η κατεύθυνση και οι στόχοι των διαφόρων επιστημονικών ερευνών αντικατοπτρίζουν τις αναγκαιότητες και τα ενδιαφέροντα μιας παγκόσμιας τεχνογραφειοκρατικής ελίτ, που έχει διαμορφώσει ένα πολύπλοκο δίκτυο δημόσιων και ιδιωτικών συμφερόντων που υπερβαίνουν τα σύνορα, ανταγωνίζονται μεταξύ τους, συνεργάζονται και λεηλατούν, αποσκοπώντας σε ένα μέγιστο οικονομικό και πολιτικό συμφέρον, δηλαδή στην κυριαρχία. Κυριαρχία σημαίνει κάνω ό,τι θέλω, η δικιά μου αντίληψη είναι τώρα πια η απόλυτα ορθή αντίληψη. Είναι το απαύγασμα της μισαλλοδοξίας. Η άρνηση της όποιας εναλλακτικής προσέγγισης, της όποιας εργονομικής λύσης χωρίς καμία ουσιαστική αιτιολογία, ετσιθελικά, αυθαίρετα. Για τα μάτια του κόσμου βέβαια, υποτίθεται πως η επιστήμη και η τεχνολογία έχουν κηρύξει πόλεμο στη «βιολογική αβεβαιότητα»!! Πέρα από το επιστημονικοφανές των επιστημονικών δημοσιεύσεων, κύριο ρόλο στην πρώτη γραμμή αυτού του πολέμου έπαιξαν και παίζουν τα τηλεοπτικά προγράμματα με την καθημερινά ανανεούμενη ευφορία τους για βελτίωση της φυσικής κατάστασης γενικώς ως αναπλήρωση των ανθρωπογενών καταστροφών από τη χρήση αυτής της τεχνολογίας και το φρενήρες άγχος για την αναπαραγωγή πάνω στην ίδια μας τη σάρκα, των εφήμερων ιδεών της δυτικής ομορφιάς και της μόδας.
Η βιοτεχνολογία δεν είναι απλά καπιταλισμός.
Αυτοί που καταφεύγουν σε επεμβάσεις πλαστικής ανόρθωσης αποτελούν τώρα πιά μια διαταξική κατηγορία όλο και νεότερης ηλικίας που εκλαμβάνει αυτές τις επεμβάσεις ως ψυχαναλυτικές θεραπείες όπως εκλαμβάνονται και από πολλά άτομα μιας πιο νεοπρωτογονικής (τατουάζ, piercing, κλπ) και πιο «περιθωριακής» αισθητικής. Αποστροφή της σάρκας, καρτεσιανή αντίληψη για το σώμα και αναγωγισμός δημιουργούν έναν νέο θρησκευτικό φονταμενταλισμό. Είναι σημαντικό να κατανοήσουμε ότι οι κοινωνίες αλλάζουν κυρίως εξαιτίας της ιδέας, της αντίληψης που έχουν για την τεχνολογία, των φόβων και των ελπίδων ή ιδεοληψιών που αυτή προκαλεί παρά εξαιτίας της τεχνολογίας της ίδιας. Είναι τελικά πολλοί οι άνθρωποι που προσμένουν τη συμβολή της βιοτεχνολογίας αγωνιώντας για την αύξηση του προσδόκιμου ζωής.
Σε μια ήδη παρανοϊκή εποχή, η πιθανότερη συμβολή ή πραγματωμένη υπόσχεση της εφαρμοσμένης μοριακής βιολογίας θα ήταν η εισαγωγή μερικών ψυχωτικών κλώνων σε ένα παρανοημένο κοινωνικό γίγνεσθαι. Αυτό δεν αποκλείει βέβαια το ενδεχόμενο ο προαναφερθείς ασταθής βιολοτεχνολογικός αναγωγισμός να αποδειχθεί και η καταδίκη της κυριαρχίας του επιστημονισμού.
Η αντίσταση είναι επιλογή.
Ενάντια στη νανοηθική της κυριαρχίας
