Σύντομο χρονικό αντίστασης στη βιοτεχνολογία - Δράσεις στο εξωτερικό
Οι πρώτες πειραματικές καλλιέργειες γ.τ.ο. ξεκίνησαν τη δεκαετία του ’80 απο αμερικάνικες πολυεθνικές εταιρείες.
Η αντίδραση σ’ αυτες γεννήθηκε σχεδόν ταυτόχρονα και μέχρι σήμερα έχει εκδηλωθεί με μια ποικιλία παρεμβάσεων, που είναι χαρακτηριστική τόσο για το εύρως της όσο και για τους φορείς της. Και σε πολλές περιπτώσεις ακύρωσαν τη διαδικασία πειραματικής καλλιέργειας γ.τ.ο. Η πρώτη πειραματικής καλλιέργειας γ.τ.ο. σε εξωτερικό χώρο ήταν μια ποικιλία φραουλών στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια το 1987. Την επόμενη νύχτα, μετά τη μεταφύτευση των φραουλών, μια ομάδα ακτιβιστών της οικολογικής οργάνωσης Earth First πέρασε το φράχτη του πανεπιστημίου και ξερίζωσε περισσότερα από 2.000 φυτά. Η ίδια οργάνωση συνέχισε τα χτυπήματα και σε άλλες πειραματικές καλλιέργειες στις Η.Π.Α. Το παράδειγμά της ακολούθησαν αναρχο-οικολόγοι ακτιβιστές στην Ολλανδία. Αναλαμβάνοντας την ευθύνη των επιθέσεων με ανακοίνωσή τους τον Ιούλιο του 1991 οι Ολλανδοί «Λυσσασμένοι Εκσκαφείς» (Raging Diggers) υποστήριξαν ότι: “Με την καταστροφή μιας πειραματικής καλλιέργειας στοχεύουμε στο να ανοίξουμε τη συζήτηση για το ζήτημα της βιοτεχνολογίας αλλά και να προσφέρουμε μία άμεση απάντηση στη προπαγάνδα της βιοτεχνολογίας με τη μορφή του σαμποτάζ». Η αντίσταση στους γ.τ.ο. και στο πατεντάρισμα των σπόρων συνεχίστηκε κατά τη δεκαετία του 1990 και στην Ινδία, με πρωταγωνίστρια τη Συμμαχία των Ινδών Γεωργών. Η εκστρατεία τους περιλάμβανε τη δημιουργία κοινοτικών τραπεζών σπόρων, τις επιθέσεις σε καλλιέργειες γ.τ.ο. και τη μαζική καταστροφή μίας εγκατάστασης που ανήκε στην πολυεθνική Cargill. Το 1996 στη Γερμανία αναρχο-οικολόγοι κατέλαβαν χωράφια με σκοπό να αποτρέψουν την μετατροπή τους σε χώρους καλλιέργειας γ.τ.ο. . Πράγματι το 1/3 των προβλεπόμενων γ.τ.ο. αποτράπηκε, ενώ όπου αυτό δεν έγινε εφικτό οι καλλιέργειες γ.τ.ο. έγιναν στόχος σαμποτάζ. Η διεθνής φύση του κινήματος κατά των γ.τ.ο. αναδείχθηκε σαφέστερα , όταν στις 21 Απριλίου του 1997 ακτιβιστές πραγματοποίησαν ταυτόχρονες καταλήψεις των γραφείων της Μονσάντο στις Η.Π.Α. και τη Βρετανία. Τον Ιούνιο του ίδιου έτους μία βρετανική πρωτοβουλία, οι «Super Heroes Against Genetix» αποφάσισε να οργανώσει παιχνίδι κρίκετ σε ένα χωράφι πειραματικής καλλιέργειας γ.τ. πατάτας, λίγο έξω από το Κέμπριτζ. Εξαιτίας της λασπώδους κατάστασής του γηπέδου , τη θέση της μπάλας πήραν οι πατάτες. Το σύνολο της παραγωγής καταστράφηκε. Το Νοέμβριο του 1997 πραγματοποιήθηκε και η πρώτη μιας μεγάλης σειράς παρόμοιων επιθέσεων στη Γαλλία από την Αγροτική Συνομοσπονδία και οικολόγους ακτιβιστές. Το 1998 η άμεση δράση κατά των εργαστηρίων ή καλλιεργειών γ.τ.ο.αυξήθηκε δραματικά:
Στη Βρετανία περισσότερα από 30 τέτοια σημεία καταστράφηκαν.
Στην Ιρλανδία το πρώτο παρόμοιο πείραμα καταστράφηκε σχεδόν αμέσως, χωρίς να αντικατασταθεί.
Στην Γαλλία χτηπήθηκαν κατ’ επανάληψη πειραματικές καλλιέργειες των εταιρειών Novartis και Monsanto, Οι δίκες που ακολούθησαν τις μυνήσεις των πολυεθνικών εταιρειών εναντίον των Rene Riesel και Jose Bove και άλλων μελών της Αγροτικής Συνομοσπονδίας έδωσαν τη δυνατότητα για μια πρώτης τάξεως προβολή του ζητήματος της βιοτεχνολογίας και της δράσης κατά των γ.τ.ο.
Η χρονιά έκλεισε με τον εμπρησμό καλλιεργειών της Monsanto στην Ινδία, σε μια επιχείρηση που ονομάστηκε "Επιχείρηση Καίω την Monsanto”.
Μέσα στο 1999 οι επιθέσεις και τα σαμποτάζ συνεχίστηκαν στη Βρετανία και τη Γαλλία.
Κατά τη διάρκειά τους πραγματοποιήθηκαν για πρώτη φορά εκτεταμένες συλλήψεις.
Συλλήψεις πραγματοποιήθηκαν και στην προσπάθεια ακτιβιστών να παρέμβουν σε συνέδριο της Monsanto και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τη βιοτεχνολογία.
Κατά τη διάρκεια του «Καρναβαλιού εναντίον του Κεφαλαίου» στις 18 Ιουνίου στο Λονδίνο, η έδρα της βρετανικής πολυεθνικής αγροτικής εταιρείας Cargill δέχτηκε τις επιθέσεις των διαδηλωτών και αναγκάστηκε προσωρινά να κλείσει, ενώ Ινδοί γεωργοί από το Διεθνές Καραβάνι Αγροτών απέκλεισαν ένα γεωργικό ερευνητικό ινστιτούτο στο Λονδίνο, που υποστήριζε τη κατασκευή γ.τ.ο. και κρατικά εργαστήρια βιοτεχνολογίας.
Στην ίδια την Ινδία η δράση της Συμμαχίας των Αγροτών με τη διοργάνωση διαδήλωσης εναντίον των γ.τ.ο. και των πολυεθνικών εταιρειών που τα πλασάρουν στην αγορά, στην οποία συμμετείχαν περισσότεροι από 500.000 άνθρωποι.
Στην Ελλάδα οι προσπάθειες για την εμπορική ή πειραματική καλλιέργεια γ.τ. προϊόντων συνάντησαν την αντίδραση όχι μόνο οικολογικών οργανώσεων αλλά και των ίδιών των παραγωγών: To 1997 δόθηκε άδεια καλλιέργειας γ.τ. ντομάτας στην εταιρεία Zeneca στους νομούς Ημαθίας, Ηλείας και Βοιωτίας. Στην Ηλεία και τη Βοιωτία οι καλλιέργειες καταστράφηκαν από αγρότες, ενώ στη Ημαθία η παραγωγή δεν απορροφήθηκε από τη βιομηχανία.
Το 1998, με συγκατάθεση ΥΠΕΧΩΔΕ, Το Νομαρχιακό Συμβούλιο Λάρισας έδωσε άδεια για εγκατάσταση πειραματικής καλλιέργειας βαμβακιού Bollgard της Monsanto. Υπήρξε όμως δυναμική διαμαρτυρία από τους βιοκαλλιεργητές Θεσσαλίας, τη «Νέα Σελήνη» και το Δίκτυο Περιβαλλοντικών Οργανώσεων και έτσι η άδεια ανακλήθηκε. Οι εταιρείες βιοτεχνολογίας ακολούθησαν την τακτική της εσκεμμένης επιμόλυνσης των συμβατικών σπόρων, όπως έγινε πριν από λίγα χρόνια με την περίπτωση του βαμβακιού.
Εντωμεταξυ, επί ελληνικής προεδρίας στην Ε.Ε. αποφασίστηκε η άρση της απαγόρευσης εισαγωγής γ.τ. προϊόντων, γεγονός που θεωρείται ως πρώτο βήμα για την καλλιέργεια και εκτροφή τους στις χώρες της Ένωσης.
Τα τελευταία χρόνια οι αναφορές σε γενικευμένες επιθέσεις εναντίον εργαστηρίων ή καλλιεργειών γ.τ.ο. έχουν περιοριστεί: Αυτό οφείλεται πιθανότατα και στην περιφρούρηση , πλέον, πολλών τέτοιων σημείων αλλά και στις συλλήψεις που πραγματοποιήθηκαν κατά τη διάρκεια τέτοιου είδους επιθέσεων.
Οι αρχές πλέον χαρακτηρίζουν τις επιθέσεις αυτές ως «τρομοκρατικές» και προειδοποιούν ότι θα τις αντιμετωπίσουν ανάλογα.
Με ανάλογο τρόπο αντιμετωπίζουν και τις δημόσιες παρεμβάσεις ακτιβιστών, όπως αυτή στο Σακραμέντο των ΗΠΑ τον Ιούνιο του 2003, κατά την οποία τρεις οικολόγοι συνελήφθησαν και φυλακίστηκαν. Ενδεικτική της νέας σκληρής αντιμετώπισης των πολέμιων της βιοτεχνολογίας είναι άλλωστε η περίπτωση του γνωστού συνδικαλιστή Ζοσέ Μποβέ, ο οποίος συνελήφθη μετά από μια θεαματική αστυνομική επιχείρηση, στην οποία συμμετείχαν ελικόπτερα, ειδικές μονάδες καταστολής και αστυνομικά σκυλιά. Ο μέχρι πρότινος συνεργάτης του Μποβέ, Ρενέ Ριζέλ, φυλακισθηκε την 1η Δεκέμβρη του 2003, προκειμένου να εκτίσει ποινή φυλάκισης για τις ενέργειές του εναντίον πειραματικών καλλιεργειών της Monsanto. Η περίοδος της «αθωότητας» για τον αγώνα ενάντια στους γ.τ.ο. έχει περάσει οριστικά. Με άλλα λόγια, η προστασία των συμφερόντων της επιστήμης της βιοτεχνολογίας ταυτίζεται πια με το παγκοσμιοποιημένο δόγμα της «ασφάλειας». Οι αποφάσεις διεθνών οργανισμών, ανάμεσά τους και της Ε.Ε., για την απελευθέρωση στην εισαγωγή και καλλιέργεια προϊόντων γ.τ.ο. δίνουν αφορμή για νέες και σκληρές μάχες στο κίνημα αντίστασης.
Σχετικά με τους κινδύνους που αφορούν τους γ.τ.ο τα προβλήματα διακρίνονται σε περιβαλλοντικά, υγείας και κοινωνικά.
Οι περιβαντολογικές επιπτώσεις των γ.τ.ο εντοπίζονται κυρίως στην διατάραξη της βιοποικιλότητας και στις εδαφικές αλλαγές.
Μετά από 40 χρόνια ‘πράσινης επανάστασης’ (δηλαδή εντατικής και υψηλά μηχανοποιημένης μονοκαλλιέργειας, χρήσης υβριδίων, χημικών λιπασμάτων και ζιζανιοκτόνων, όπως και αλόγιστης χρήσης νερού) οι ίδιες ουσιαστικά εταιρίες, προώθησαν την πράσινη καλλιέργεια τώρα προτείνουν νέες γεωργικές πρακτικές με χρήση γενετικά τροποποιημένων σπόρων, round up και άλλα παρεμφερή ζιζανιοκτόνα. Ταυτόχρονα, προτείνουν μείωση ή και κατάργηση των οργωμάτων για να ελαχιστοποιηθεί η διάβρωση του εδάφους από την έκθεση σε αέρα και βροχή, προβάλλοντας έτσι ένα φιλικό πρός το περιβάλλον πρόσωπο.
Ομώς η χρήση των ολικών ζιζανιοκτόνων (Round up φυτοφάρμακο για καλαμπόκια Round up) που προτείνουν, έχει καταστροφικές συνέπειες καθώς τα ολικά ζιζονιοκτόνα καταστρέφουν όλα τα ζιζάνια και χόρτα με αποτέλεσμα την έκθεση του εδάφους στη διάβρωση. Πέρα απο τα ζιζάνια καταστρέφονται και διάφορα μικρόβια και άλλοι οργανισμοι που βοηθούν στην γονιμότητα του εδάφους.
Σε σχέση με τα ζιζανιοκτόνα υποστηρίζουν πως η εισαγωγή γονιδίων ανθεκτικότητας σε συγκεκριμένα ολικά ζιζανιοκτόνα, θα επιτρέπει σαρωτικούς ψεκασμούς με τα παραπάνω επιτυγχάνοντας την καταστροφή όλων των φυτών-ζιζανίων εκτός της γ.τ καλλιέργειας. Έτσι, οι παραγωγοί θα χρησιμοποιούν ένα μόνο σκεύασμα και θα απαλλάσσονται από τα ενοχλητικά ζιζάνια, ενώ βέβαια θα ρυπαίνουν λιγότερο το περιβάλλον.
Η αλήθεια είναι πως από την εισαγωγή των μεταλλαγμένων η κατανάλωση του Round up αυξήθηκε κατά 50%, ενώ πανεπιστημιακές μελέτες για 8 000 γεωργικές εκμεταλλεύσεις καταλήγουν στο ότι όσοι καλλιεργούν γ.τ προϊόντα χρησιμοποιούν 2-3 φορές περισσότερα ζιζανιοκτόνα. Δεν είναι τυχαίο που η Monsanto έχει ζητήσει να αυξηθούν κατά 200 φορές τα όρια υπολειμμάτων των φυτοφαρμάκων αυτών.
Τα μεταλλαγμένα αυτά φύτα( ποικιλίες πατάτας, καλαμποκιού και βαμβακιού),περιέχουν ένα συνθετικό γονίδιο για την παραγωγή τοξίνης του Bacilus thuringiensis με στόχο την ανθεκτικότητα έναντι προσβολών από συγκεκριμένα έντομα. Ο βάκιλος της Θουριγγίας είναι βακτήριο του εδάφους και χρησιμοποιείται από τους βιοκαλλιεργητές από τις αρχές του 1970. Τα βακτήρια ΒΤ έχουν μικρή διάρκεια ζωής και παράγουν μια τοξίνη που βλάπτει συγκεκριμένα το στομάχι των σκουληκιών. Στα γ.τ. φυτά η τοξίνη αυτή είναι συνεχώς παρούσα για να παρουσιάζουν από μόνα τους εντομοκτόνο δράση με αποτέλεσμα, μετά από τρία χρόνια επαφής με γ.τ. φυτά, τα έντομα που προσβάλλουν το καλαμπόκι και το βαμβάκι να αναπτύξουν μέχρι και 5.000 φορές μεγαλύτερη ανθεκτικότητα στην συγκεκριμένη τοξίνη κάτι που δεν είχε παρατηρηθεί μετά από 38 χρόνια χρήσης του φυσικού μικροοργανισμού.
Οι αρνητικές επιπτώσεις των γ.τ.ο εντοπίζονται και στο έδαφος και τους οργανισμούς που ζουν σε αυτό. Οι νέες μείξεις στα γ.τ.ο φυτά μπορούν να αλλάξουν την χημική σύνθεση των χωμάτων, όταν τα φύλλα τους πέφτουν στο χώμα και αποσυντίθενται. Μπορεί να αλλάξει τόσο η σύνθεσή τους ώστε οι οργανισμοί που αναπτύσσονται σε αυτό να μην μπορούν να ζήσουν σε αυτό. Αυτή η αλλαγή είναι πιθανή, καθώς όλα τα υπολοίματα της καλλιέργειας μπορούν να μεταφέρουν τα γονίδια ή τις τοξίνες που εκκρίνουν σε άλλους οργανισμούς.
Γενικά οι τοξίνες που απελευθερώνουν οι γ.τ.ο μπορούν να σκοτώσουν οργανισμούς περά από το έντομο ή το ζιζάνιο που επιθυμούν, με αποτέλεσμα να χαθούν ολόκληρα είδη. ‘Άλλωστε αυτά τα παράσιτα που δεν θα σκοτωθούν από τα εντομοκτόνα μπορεί αργότερα να αποκτήσουν μεγαλύτερη ανθεκτικότητα σε αυτά. Αντίστοιχα και με τα ζιζανιοκτόνα παρατηρούνται οι ίδιες αντιδράσεις από τα ζιζάνια, αφού τα γονίδια των γενετικά τροποποιημένων φυτών μπορούν να μεταφερθούν στους άγριους συγγενείς τους μετατρέποντας τους σε super ζιζάνια, με αποτέλεσμα να βλάπτεται η βιοποικιλότητα(παράδειγμα)
Έτσι λοιπόν η πεποιήθηση της συνύπαρξης μεταλλαγμένων και βιολογικών καλλιεργειών απορρίπτεται γιατί ο κίνδυνος της επιμόλυνσης των βιολογικών καλλιεργειών είναι αναπόοφευκτη, εξαιτίας της μεταφορά γύρης μέσω αέρα, ζώων κ.τ.λ
Επομένως κανείς μπορεί να πεί πως όχι μόνο κινδυνεύει η βιοποικιλότητα αλλά όλη η χλωρίδα καθώς στο τέλος μόνο τα γ.τ.ο φυτά θα απομείνους όντας πιο ανθεκτικά.
Έντομα, φυτά και ζώα μπορεί να επηρεαστούν αφού διαδικασία είναι μη αναστρέψιμη και οπωσδήποτε μη προβλέψιμη καθώς η φύση διαθέτει χώρους και χρόνους πέραν του ανθρώπινου πεπερασμένου. Η ποιοτική ιδιαιτερότητα του κινδύνου στη γενετική μηχανική οφείλεται στο γεγονός πως η πηγή αυτού του κινδύνου ζει και αναπαράγεται.
Για την δημιουργία γ.τ.ο, πρέπει να γίνει εισαγωγή γονιδίων από ένα οργανισμό σε έναν δεύτερο. Το ζήτημα με τα γονίδια όμως είναι ότι αποτελούν δυναμικούς και σύνθετους μηχανισμούς οι οποίοι λειτουργούν με την αλληλεπίδραση χιλιάδων στοιχείων και παραμέτρων. Γι’ αυτό κάθε γονίδιο μπορεί να έχει πολλές διαφορετικές λειτουργίες όταν βρεθεί κάτω από διαφορετικές συνθήκες.
Η διαδικασία της εισαγωγής ενός γονιδίου μέσα στο DNA ενός άλλου οργανισμού μπορεί να διαταράξει την φυσική έκφραση των γονιδίων.
Οι αλλαγές που μπορούν να συμβούν είναι τριών ειδών.
Τα φυσικά γονίδια μπορούν να αλλάξουν τον τρόπο εκφρασής τους, όταν ένα ξένο γονίδιο εισαχθεί στο DNA τους. Πιο συγκεκριμένα, τα γονίδια μπορούν να πάψουν να λειτουργούν, να σβηστούν, δημιουργήσουν αντίγραφα ή να αλλάξουν την θέση τους.
Η εργαστηριακή επεξεργασία των γονιδίων που επρόκειτο να εισαχθούν στον DNA ενός αλλου φυτού ή οργανισμού μπορεί να προκαλέσει εκατοντάδες ή χιλιάδες μεταλλάξεις στο γονίδιο.
Τρίτη αλλαγή που μπορεί να συμβεί είναι το γονίδιο που εισέρχεται στο DNA του άλλου οργανισμού να μεταλλαχθεί, να χάσει ένα κομμάτι του ή να αναμειχθεί με τον γενετικό κώδικα του φυσικού γονιδίου. Τέλος υπάρχει πιθανότητα να παράχθει κάποια καινούργια τοξίνη, για την οποία δεν θα ξέρουμε τις επιπτώσεις θα έχει.
Αυτό δείχνει πως κανείς δεν μπορεί να είναι σίγουρος πως το γονίδιο που επρόκειτο να εισαχθεί στον γενετικο κώδικα του άλλου οργανισμού για ένα συγκεκριμένο σκοπό οτι θα τον εκφράσει, κάλλιστα μπορεί να έχει διαφορετικά αποτελέσματα.
Όσο αφορά συγκεκριμένα τα προβλήματα που μπορούν να δημιουργήσουν οι γ.τ.ο σε έμβιους οργανισμούς λίγες μόνο επίσημες έρευνες έχουν. Τέσσερις από αυτές έχουν δείξει αρνητικά αποτελέσματα. Αυτές οι έρευνες χρηματοδοτήθηκαν από τις ίδιες τις βιοτεχνολογικές εταιρίες, όταν όμως τα αποτελέσματα δεν ήταν όπως τα επιθυμούσαν, προσπάθησαν να αποκρύψουν τα στοχεία. Ντομάτες που δοκιμάστηκαν σε ποντικούς είχαν σαν αποτέλεσμα την δημιουργία γαστριτιτας και πληγών. Μεταλλαγμένες πατάτες προκάλεσαν εντερικές πληγές σε ποντίκια, προκαλώντας ζημίες στο ανοσοποιητικό σύστημα που σχετίζεται με την χώνευση. Ακόμη γ.τ.ο καλλιέργειες που προορίζονταν για ζωοτροφές για κοτόπουλα έδειξαν αύξηση της θνησιμότητας τους. Επίσης η γ.τ. αυξητική ορμόνη για παραγωγή γάλακτος στα ζώα αν και χρησιμοποιείτε ευρέως στις Ε.Π.Α έχει απαγορευτεί η χρήση της στην Ευρώπη για τους κινδύνους που εγκυμονεί στον άνθρωπο αλλά και στα ζώα.
Η μόνη έρευνα που έχει γίνει σε ανθρώπους έδειξε πως τα γονίδια που ενσωματώθηκαν σε γ.τ.ο σόγια μετακινούνταν στα βακτήρια του εντέρου. Με αυτήν την λογική αν το γονίδιο που παράγει την τοξίνη ΒΤ μεταφέρονταν από τον αραβόσιτο που τρώμε στα βακτήρια του εντέρου μας θα μπορούσε να μετατρέψει την χλωρίδα του εντέρου σε εργοστάσια παραγωγής εντομοκτόνου.
Μεγάλος κίνδυνος από την εισαγωγή γενετικής πληροφορίας είναι η χρήση γονιδίων για την αντίσταση στα αντιβιοτικά, που βοηθούν στην αναγνώριση για το αν ένα γονίδιο έχει αφομοιωθεί από τον ξένο κύτταρο. Αυτά όμως τα γονίδια αντίστασης στα αντιβιοτικά μπορούν να εισχώρήσουν σε παθογόνους οργανισμούς(βακτήρια), προκαλώντας αρρώστια στον άνθρωπο καθώς αυτά τα βακτήρια μπορεί να αποκτήσουν αντίσταση στα αντιβιοτικά και επομένως το αντιβιοτικό να μην μπορει να αντιμετωπίσει την αρρώστια.
Αντιδράσεις για τους κινδύνους έχουν γίνει κατά καιρούς αλλά κυβερνήσεις και μεγάλες βιομηχανίες τις έχουν καταστείλει
Τα φαγητά που περιέχουν γ.τ.ο μπορούν να δημιουργήσουν τοξίνες, αλλεργίες(η χρησιμοποίηση ενός γονιδίου καρυδιού σε ένα άλλο τρόφιμο μπορεί να δημιουργήσει αλλεργίες σε άτομα που θα καταναλώσουν αυτή την τροφή και θα είναι αλλέργικοι στα καρύδια.) και διατροφικά προβλήματα καθώς και νέες αρρώστιες που μπορεί να είναι δύσκολο να αναγνωριστούν.
Ενώ υπάρχουν όλες αυτές οι ενδείξεις, ο αμερικάνικος οργανισμός τροφίμων και φαρμάκων FDA δηλώνει πως οι γ.τ.ο δεν έχουν καμία διαφορά με τις κανονικές τροφές και δεν χρειάζονται κανένα έλεγχο. Επομένως ένας γεωργός ή ένα έργοστάσιο μεταποίησης τροφής, μπορεί να χρησιμοποιήσει γ.τ.ο χωρίς να χρειάζεται να ενημερώσει την κυβέρνηση ή τους καταναλωτές.
Αντίθετα, η ένωση βρετανών ιατρών δήλωσε επίσημα σε δίκη για άδεια καλλιέργειας μεταλλαγμένων, που η ίδια απαίτησε να σταματήσει πως «η ασφάλεια ενός προϊόντος είναι κάτι το σχετικό και γενικά βασίζεται σε αποτελέσματα αυστηρά και αναμφισβήτητα που προέρχονται από έρευνες για την επικινδυνότητα του» δήλωσε ακόμα πως «δεν υπήρχαν αρκετές ενδείξεις που να βεβαιώνουν ότι οι καλλιεργείς γ.τ.ο δεν θα αποτελούσαν απειλή για την υγεία.. Ειδικά για την ανθρώπινη υγεία δεν έχουν γίνει ακόμη έρευνες πάνω στις αρνητικές επιπτώσεις τους, επομένως δεν είναι δυνατό να γίνονται αποδεκτές.»
Ακόμη, στα μέσα του ενενήντα μια μεγάλη επιχορήγηση δόθηκε στην βρετανική κυβέρνηση ώστε να αναπτύξει το πρώτο ανεξάρτητο πρόγραμμα για τον έλεγχο της ασφάλειας των γ.τ.ο. Επρόκειτο να αποτελέσει το μοντέλο και για την Αγγλία αλλά και για όλη την Ευρώπη. Μέρος της έρευνάς τους ήταν να δοκιμάσουν σε ποντίκια, τις γ.τ.ο πατάτες που είχαν κατασκευαστεί με ενσωματομένο γονίδιο παραγωγής εντομοκτόνου. Μετά τις δοκιμές βρέθηκε πως τα ποντίκια είχαν ζημιές στο ανοσοποιητικό σύστημα, είχαν μικρότερη ανάπτυξη εγκεφάλου, συκωτιού, και γεννητικών οργάνων, και προ-καρκινική ανάπτυξη κυττάρων στο στομάχι. Όταν έγινε προσπάθεια δημοσίευσης της έρευνας, ο επικεφαλής της ομάδας απολύθηκε, και έγινε νομική δίωξη ενώ η έρευνα πέρασε στα αζήτητα. Τελικά η έρευνα δημοσιεύτηκε και αποτελεί μία από τις πιο εις βάθος έρευνα πάνω στις επιπτώσεις της διατροφής ζωών με γ.τ.ο. Είναι χαρακτηριστική πάντως η προσπάθεια για σιγή όλων όσων αντιτίθονται ή έχουν διαφορετικές απόψεις για το θέμα αυτό. Έτσι ερευνητές απολύονται ή χάνουν την αξιοπιστία τους, ακτιβιστές αποκαλούνται τεχνοφοβικοί ή οικοτρομοκράτες, επικίνδυνοι για την κοινωνία.
Ομως ο σημαντικότερος κίνδυνος της βιοτεχνολογίας τόσο για τους γεωργούς αλλά και για όλο τον κόσμο είναι η προσπάθεια μερικών βιοτεχνολογικών εταιριών να κυριαρχήσουν σε όλα τα στάδια της παραγωγής τροφής.
Αυτό μπορεί να επιτευχθεί με το πατεντάρισμα γ.τ.ο σπόρων και έμβιων οργανισμών. Δηλαδή οι βιοτεχνολογικές εταιρίες έχουν το δικαίωμα για κάθε τροππποιημένο οργανισμό που δημιουργούν να κατέχουν και τα πνευματικά του δικαιώματα δήλαδή την αποκλειστικότητα παραγωγής του. Με την κατοχή πνευματικών δικαιωμάτων διαχείρισης των σπόρων οι γεωργοί θα χάσουν το δικαίωμα να κρατούν σπόρους από προηγούμενες χρονιές και να τους επαναχρησιμοποιούν. Έτσι θα είναι σε πλήρη εξάρτηση από τις βιοτεχνολογικές εταιρίες αφού αν αγοράσουν μεταλλαγμένους σπόρους μία χρονιά, βάσει συμβολαίου θα απαγορεύεται την επόμενη να κρατήσουν σπόρους και να τους επαναχρησιμοποιήσουν.
Το τραγικό είναι πως ακόμα και μία μόνο χρονιά να χρησιμοποιήσουν γ.τ σπόρους , τα χωράφια τους θα υποστούν τέτοιες αλλοιώσεις που θα είναι επιζήμιο για τους καλλιεργητές να επιστρέψουν σε συμβατική ή βιολογική καλλιέργεια.(Το μεγαλύτερο πρόβλημα μετά απο καλλιέργεια μεταλλαγμένων, που έχει να αντιμετωπίσει ο γεωργός είναι οι επιμολύνσεις ζιζανίων ή αλλων φύτων που βρίσκονταν σε κοντινή απόσταση από τις καλλιέργειες, που αποκτούν μεγάλη ανθεκτικότητα στα ζιζανιοκτόνα και καταστρέφουν τις συμβατικές και βιολογικές καλλιέργειες.) Στην ουσία οι γεωργοί θα χάσουν την ανεξαρτησία τους επιστρέφοντας σε συστήματα που θα θυμίζουν τον φεοδουαρχισμό.
Οι επιπτώσεις έχουν αρχίσει ήδη να διαφαίνονται καθώς έχουν υπάρξει περιπτώσεις που διάφορες εταιρίες βιοτεχνολογίας και γεωργοί έχουν πάει στα δικαστήρια με μηνύσεις είτε για επιμολύνσεις χωραφιών οι μεν ή για χωρίς άδειας καλλιέργειας τροποποιημένων οι δε. (Παράδειγμα καναδά)
Τέλος άλλος ένας κίνδυνος είναι η «βιοάμυνα», όπως την ονόμασε η κυβέρνηση Bush δηλαδή η δημιουργία μεταλλαγμένων και ισχυρότερων ιών, υλικών από αυτούς που υπάρχουν ήδη για την προστασία ενός κράτους. Πιο συγκεκριμένα μετά τις θανατηφόρες επιθέσεις τον Σεπτέμβρη του 2001 με τον ιό του άνθρακα, δημιουργήθηκε ένας γεννετικά κατασκευασμένος, με μεγαλύτερη ανθεκτικότητα ιός του άνθρακα για την αντιμετώπιση του κινδύνου. Στα πλαίσια αυτής της βιοάμυνας η εταιρία Nexia άρχισε να δουλεύει το πρόγραμμα biosteel, δηλαδή την παραγωγή πρωτείνης μεταξιού (ιστος) αράχνης στο γάλα γ.τ.ο γίδας. Δυο γ.τ.ο γίδες ο Πιτερ και ο γουέμπστερ γεννήθηκαν το 2000 με το γονίδιομεταξιού αράχνης ενσωματομένο στο γενετικό τους κώδικα. Και οι δυό αυτές γίδες χρησιμοποιήθηκαν για αναπαραγωγή και τώρα η εταιρία έχει κοπάδι από γ.τ.ο γίδες που παράγουν αυτήν την πρωτείνη στο γάλα τους. Αυτή η πρωτείνη απομονώνετε από το γάλα και μετατρέπεται σε ίνες.
Το μετάξι της αράχνης, έχει μία μοναδική σύνθεση που το κάνει πολυ δυνατό και σκληρό ταυτόχρονα πολύ ελαφρύ και απλό στην συνθεσή του. Η εταιρία το χρησιμοποιεί για ιατρικούς βιομηχανικούς και στρατιωτικούς σκοπούς. Ένας από τα στρατιωτικά προιόντα που κατασκευάζει είναι αλεξίσφαιρα γιλέκα και πανοπλίες. Η σκληρότητα του μεταξιού αράχνης, που μετριέται με το ποσό ενέργειας που μπορεί να απορροφίσει πριν σπάσει ένα ύφασμα, είναι ενα από τα πιο σκληρά στον κόσμο. Ειναι τρεις φορές πιο ανθεκτικό από το υλικό που χρησιμοποιείτε στα αλεξισφαιρα και στα κράνη(aramid fibers) και πέντε φορές πιο δυνατό από το ατσάλι. Γι’ αυτό, το στρατιωτικό κέντρο Natick συνεργάστηκε με την εταιρία Nexia για την κατασκευή στρατιωτικού εξοπλισμού με το υλικό αυτό. (Πια κυβέρνηση δεν θα ήθελε τους στρατώτες του καλυμμένους από τα πυρα-ατρωτους και ταυτόχρονα ελαφρείς για να μπορούν να μετακινούνται γρήγορα και να επιτίθενται;)
Αυτος ο καινούργιος τομέας της βιοτεχνολογίας κρύβει κινδύνους, τα ζώα κινδυνεύουν να γίνουν κινητά εργοστάσια παραγώγής προτεινών και άλλων υλικών υπόδουλοι στην ματαιοδοξία του ανθρώπου για τελειότητα, την αθανασία και την κυριαρχία. Μέχρι τουλάχιστον να μπορεί να τροποποιηθει ο ίδιος ο άνθρωπος.
ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΒΙΟΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ
ΒΙΟΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ: Η τεχνολογική εφαρμογή που χρησιμοποιεί βιολογικά συστήματα, ζώντες οργανισμούς ή παράγωγα αυτών για την παραγωγή ή τροποποίηση προϊόντων ή για διαδικασίες ειδικών σκοπών.. Με την έννοια αυτή ο άνθρωπος από την αρχαιότητα χρησιμοποιούσε βιοτεχνολογικές μεθόδους για να παράγει με τη βοήθεια μικροοργανισμών μπίρα ψωμί κρασί τυρί κτλ.
Για την αίσθηση του πρόσφατου της επιστήμης αυτής: Το 1941 πρωτοχρησιμοποιήθηκε ο όρος γενετική μηχανική, το 1966 έσπασε κατά τους επιστήμονες ο γενετικός κώδικας και μόλις το 1989 πήραν έγκριση να γίνουν τα πρώτα πειράματα με γ.τ. βαμβάκι.
ΓΕΝΕΤΙΚΗ ΜΗΧΑΝΙΚΗ: Η επιστήμη που με μια σειρά από βιοχημικές μεθόδους και τεχνικές παρεμβάσεις στο γενετικό υλικό των οργανισμών αφαιρεί από αυτούς επιλεγμένα γονίδια, τα απομονώνει, τα τροποποιεί, τα πολλαπλασιάζει και τέλος τα μεταμοσχεύει σε κύτταρα ενός οργανισμού δέκτη, ο οποίος μπορεί να μην έχει καμία απολύτως συγγένεια με τον δότη – οργανισμό.
Η γενετική μηχανική εδραιώθηκε μέσα στη δεκαετία του 70 ως ο πολλά υποσχόμενος κλάδος της βιοτεχνολογίας οπότε από το 80 και μετά οι μεγάλες φαρμακευτικές και χημικές εταιρίες επιδόθηκαν σε έναν αγώνα επενδύσεων στον τομέα αυτό με κύριο ερευνητικό πεδίο των ανερχόμενο τομέα της βιοτεχνολογίας των φυτών.
Όλα τα παραπάνω έχουν την βάση τους σε αυτήν την μικροσκοπική χημική μονάδα της ανθρώπινης ύπαρξης που ονομάζεται γονίδιο και έχει αρχίσει να εισχωρεί σε όλους τους τομείς της ανθρώπινης δραστηριότητας καθιερώνοντας την κυριαρχία του γονιδίου.
Στο φυσικό περιβάλλον τα γονίδια υφίστανται συνεχείς μεταλλάξεις κατά την αναπαραγωγή τους μέσα στα κύτταρα. Στην διεργασία αυτή όμως δεν σπάνε ποτέ τα φράγματα που έχει δημιουργήσει η φυσική εξέλιξη των ειδών.
Η γενετική μηχανική δίνει την δυνατότητα να κατασκευαστούν νεοφανείς για τα πλανητικά μας δεδομένα οργανισμοί με μοναδικό συνδυασμό χαρακτηριστικών που θα ήταν αδύνατο να επιτευχθούν με τους κλασικούς τρόπους επιλογής διασταύρωσης και αναπαραγωγής.
Με τη χρήση της γενετικής μηχανικής καθίσταται δυνατή η αφαίρεση συγκεκριμένων γονιδίων (που φέρουν τις επιθυμητές ιδιότητες), η τροποποίηση τους, ο πολλαπλασιασμός τους και η μεταμόσχευση σε έναν οργανισμό δέκτη. Συνεπώς, ο όρος γενετική τροποποίηση περιλαμβάνει κάθε μεταβολή στο γενετικό υλικό ενός οργανισμού μέσω γονιδιακού ανασυνδιασμού κατά τρόπο που δε θα μπορούσε να συμβεί στη φύση.
Οι οργανισμοί των οποίων το γενετικό υλικό έχει μεταβληθεί με τη χρήση τεχνικών ανασυνδιασμένου DNA αναφέρονται ως γενετικά τροποποιημένοι οργανισμοί.
Για την εισαγωγή του γονιδίου από τον έναν οργανισμό στον άλλον χρησιμοποιούνται διάφορες μέθοδοι. Για την επιβεβαίωση της επιτυχία της εισαγωγής αυτής, σε όλες αυτές τις μεθόδους, χρησιμοποιούνται γονίδια που προσδίδουν ανθεκτικότητα σε κάποιο αντιβιωτικό, τα οποία εισάγονται στον οργανισμό μαζί με το γονίδιο με το επιθυμητό χαρακτηριστικό. Έτσι η γτο εκτός από το καινούργιο γονίδιο που κουβαλάνε κουβαλάνε και το γονίδιο που προσδίδει ανθεκτικότητα στην αντιβίωση.
(ΜΕΘΟΔΟΙ ΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΥ ΓΤΟ. Μία σημαντική μέθοδος για να επιτευχθεί η εισαγωγή νέων γονιδίων στηρίζεται στο βακτήριο Agrobacterium tumefaciens. Το εν λόγω βακτήριο περιέχει ένα ογκογόνο πλασμίδιο (Ti) που όταν μεταφέρεται στα χρωμοσώματα των προσβεβλημένων φυτών δημιουργεί νεοπλάσματα που αποκαλούνται κηκίδες (crown-galls) με συνέπεια την άναρχη αύξησή του. Οι ερευνητές αντικαθιστούν τα ογκογόνα γονίδια του πλασμιδίου Ti με τα επιθυμητά γονίδια και χρησιμοποιούν το πλασμίδιο ως φορέα για την εισαγωγή των νέων γονιδίων. Παράλληλα, υπάρχουν μία σειρά άλλων μεθόδων εισαγωγής γονιδίων όπως η άμεση εισαγωγή DNA σε απογυμνωμένους με την επίδραση ενζύμων πρωτοπλάστες καθώς και η τεχνική της ηλεκτροδιήθησης όπου το παλλόμενο ηλεκτρικό ρεύμα ανοίγει στα κυτταρικά τοιχώματα μικροσκοπικούς πόρους επιτρέποντας την είσοδο DNA. Άλλες μέθοδοι που χρησιμοποιούνται είναι η μεταφορά γονιδίων στη γύρη, η άμεση ένεση γονιδίων στα αναπαραγωγικά όργανα των φυτών ή η χρησιμοποίηση των αναπηδώντων γονιδίων (τρανζοσπόνια) για αυτό το σκοπό. Τέλος σήμερα χρησιμοποιείται ευρέως το λεγόμενο «γονιδιακό πιστόλι» με το οποίο εισάγονται άμεσα στο εσωτερικό του κυττάρου μεταλλικά σφαιρίδια επικαλυμμένα με τα σχετικά γονίδια.)
Η διαφορά των υβριδίων με τους γτ. οργανισμούς είναι ότι προκύπτουν από τη διασταύρωση δύο διαφορετικών ποικιλιών του ίδιου είδους, έτσι ώστε να παρουσιάζουν βελτιωμένα χαρακτηριστικά σε σχέση με τις γονικές ποικιλίες.
Η πρώτη γενιά εφαρμογών της σύγχρονης βιοτεχνολογίας στη γεωργία αφορά τη βελτίωση της ανθεκτικότητας των καλλιεργειών στα ζιζανιοκτόνα, στα έντομα καθώς και ποικιλιών που κατέχουν και τις δύο ιδιότητες . Η δεύτερη γενιά εφαρμογών περιλαμβάνει φυτικά είδη που τροποποιήθηκαν κατά τέτοιο τρόπο ώστε να μειωθεί η καταναλώμενη ενέργεια για την καλλιέργεια τους καθώς και το κόστος αποθήκευσης και μεταφοράς. Στη γενιά αυτή ανήκει η ντομάτα αργής ωρίμανσης (Flavr Savr). Στην τρίτη και τελευταία γενιά βιοτεχνολογικών εφαρμογών στη γεωργία ανήκουν τροποποιημένες ποικιλίες λαχανικών με αντικαρκινικές ιδιότητες, σπόρους που μειώνουν τη χοληστερόλη, φυτικά είδη με αυξημένη περιεκτικότητα σε βιταμίνες καθώς και φυτά που περιέχουν εμβόλια σε εδώδιμη μορφή.
Η σημαντικότερη γενετικά τροποποιημένη καλλιέργεια σήμερα είναι αυτή της σόγιας ακολουθούμενη από αυτές του καλαμποκιού, του βαμβακιού και της ελαιοκράμβης.
ΕΤΑΙΡΙΕΣ
Κύριο επιχείρημα των εταιρειών που παράγουν γ.τ.ο. είναι ότι αυτές οι καλλιέργειες θα ταϊσουν επιτέλους όλες τις ορδές των ανθρώπων που ζούνε στις αναπτυσσόμενες χώρες. Και το αποκορύφωμα αυτής της ανθρωπιστικής διάθεσης των εταιρειών είναι η τεχνολογία terminator στην οποία ο σπόρος του γτ φυτού είναι στείρος και δεν δίνει απογόνους. Έτσι οι εταιρίες ευελπιστούσαν να προστατέψουν τις εφευρέσεις τους αλλά οι αντιδράσεις ήταν τόσο άμεσες που
Τα ¾ των πειραμάτων που διεξάγονται για την εφαρμογή γτο σε πειραματικές καλλιέργειες γίνονται από εταιρίες και μόλις το ¼ γίνεται από κρατικά ιδρύματα.
Η Monsanto έχει 380 γραφεία σε όλο τον κόσμο και ετήσιο τζίρο 4,7 δις. δολλάρια και επενδύει 1,5 εκατ. δολ την μέρα για την έρευνα. Πρόσαφατα “δώρισε” τεχνογνωσία γύρω από την τεχνολογία της γενετικής τροποποίησης της πατάτας και των ελαιοπαραγωγικών φυτών σε χώρες όπως το Μεξικό, η Κένυα και η Ινδία.
Η DuPont είναι η δεύτερη μεγαλύτερη εταιρεία στην κατασκευή χημικών στις ΗΠΑ. Μετά την εξαγορά της Pioneer Hi-Bred είναι η μεγαλύτερη εταιρεία σπόρων στον κόσμο με πωλήσεις πάνω από 1,9 δις δολάρια. Η Syngenta είναι η μεγαλύτερη αγροχημική εταιρεία στον κόσμο και τρίτη στην ιδιοκτησία βιοτεχνολογικών πατεντών για φυτά. Σε υποτιθέμενους συμβατικούς σπόρους που διέθεσε στην Ε.Ε. η Adnanta, μια από τις μεγαλύτερες εταιρείες παραγωγής σπόρων, βρέθηκε μεγάλη ποσότητα γ.τ. σπόρων. Επίσης εμπλέκεται στη δικαστική δίωξη ακτιβιστών ενάντια στα γτ. προϊόντα στην Αγγλία. Η γνωστή σε όλους Βayer από το 2001 περικλείει και το κομμάτι BayerCropScience και έγινε μια από τις μεγαλύτερες εταιρείες στην ανάπτυξη γτ καλλιεργειών. Στην προσπάθειά της να προσεγγίσει νέους επιστήμονες έγινε πρόσφατα το πρώτο προερχόμενο από τον ιδιωτικό τομέα μέλος του Περιβαλλοντικού Προγράμματος των Ηνωμένων Εθνών.
Biotech- why do we need it?
(Excerpts from a pamphlet on the prevailing myths about the lifesaving prospects of the biotech industry and the reasons its propaganda is sopowerful)
A collaboration between the hotel des etrangers and the test-tube children, thessaloniki, november 2005.
TV viewers, users of green revolution pesticides, biotech-lab researchers -everybody knows the dangers of genetic modification. Priests, gynecologists,childless couples, NASA officers - everybody knows the hazards of animal andhuman cloning. Alone this radical uncertainty about the effects of geneticengineering should suffice as an argument to halt all geneticexperimentation and fully ban biotech products. Why doesn't it?There seems to be a simple reason. All visions and positive ideas about thefuture of society today have reached a tragic impasse. In the last fifteenyears, the ideologies propagated by the biotech industry, agricultural andmedico-pharmaceutical alike, offer the only available hope for humanity'sprogress. Biotechnology is made to appear as the magic wand that will cureall ills and lift all social conflict. This magic wand offers functionalcapitalist solutions and manages to deepen our mistrust in each other associal and collective beings.Prevailing myths about biotechnology today are that it will end all povertyand illness in the "developing" and "developed" countries and dissolve thefeeling of unhappiness and alienation among the privileged. (?) Yet if thiswere true, why would all biotech companies spend so much of their capitalfor establishing "research and development" or "bioethical" front companiesfor their pro-biotech and anti-common sense propaganda all over the world?Why would the biotech oligopoly have to unite in an ideological war againstthe truth?What of the future?There seems to be no ready-made advice, no simple recipe, no easy visionthat would involve us in thinking about how to live. What do people believein apart from short-fuse messiahs and promises of security against imaginaryenemies? Whether you are poor or wealthy, parent or childless, fat orskinny, old or young, whether you are employed or not, an immigrant workeror his boss, you are called to worship bioscience as the only authentic andforward-looking answer. The cult of biotech is as effective as any previousreligion. - it has been the industry's only real legal cover.Where does all this inspired technology come from?Before products like interactive computer games or heart-transplant camerasenter the triumphal cycle of mass production and consumption for those whocan pay for them, they have already been tried, tested and usefully put tothe service of the war machine. The military-industrial complex is the mainsource and sposor of bio-science on a national and supra-national level.From nanotech to stem-stell research, just like with nuclear and digitaltechnology before, the brave new creations of the biotech market now areborn of corporate and state greed for more domination, i.e. more refinedweapons and more secure profits. Yet the real novelty of biotechnology isthe way in which it effects and encourages new markets for the corporations,new forms of labour control, new forms of policing, new political meaningsto economic and military competition.In other words, biotech is a luxury weapon of domination today - a massweapon tomorrow. It is the only hope against mass despondency and depressiontoday - the name of a self-destructive society tomorrow.
